Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Tomato apical stunt viroid

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju gdzie prowadzone są uprawy pomidora oraz roślin ozdobnych.

Główne wnioski

Tomato apical stunt viroid posiada wąski zasięg roślin żywicielskich, ale w przypadku jego przeniesienia na teren PRA może powodować straty w uprawach pomidora. Niemniej TASVd do tej pory był wykrywany sporadycznie, w niektórych krajach UE, Afryce i Azji. Wiroid przenosi się na drodze mechanicznej z sokiem porażonych roślin, co może skutkować nieświadomym rozprzestrzenieniem wirusa w uprawie i pomiędzy uprawami, szczególnie gdy nie występują widoczne objawy chorobowe. Przenosi się też z nasionami pomidora co zwiększa ryzyko jego pojawienia na terenie PRA. W 2012 odnotowano wystąpienie TASVd w Polsce. Obecność TASVd stwierdzono w roślinie ozdobnej sprowadzonej z Holandii. W obecnej chwili TASVd nie podlega specjalnym regulacjom oraz nie prowadzi się wcześniej obowiązującego monitoringu występowania pospiwiroidów w sprowadzanych do kraju roślinach ozdobnych. Procedury fitosanitarne obejmują zwykle wizualną inspekcję roślin, które mogą być porażone pospiwiroidem. Środki te wydają się niewystarczające by móc zidentyfikować porażone rośliny, ponieważ infekcja często przebiega bezobjawowo.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka X

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Informowanie producentów owoców i roślin ozdobnych, w trakcie szkoleń prowadzonych przez inspektorów, o konieczności sprowadzania nasion, sadzonek, itp. wolnych od wiroidów, z certyfikatami jakości.

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Tomato brown rugose fruit virus’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Rośliny żywicielskie wirusa, w tym gatunki: uprawne (pomidor, papryka, bakłażan), ozdobne (bieluń) oraz chwasty (psianka czarna, komosa murowa) występują powszechnie na całym obszarze PRA, na polach na otwartym terenie oraz w przydomowych ogródkach. Zwiększone ryzyko występowania ToBRFV może pojawić się zwłaszcza na terenie gospodarstw produkcji towarowej (uprawy szklarniowe) zlokalizowanych głównie w województwach: mazowieckim, wielkopolskim, małopolskim, łódzkim i kujawsko-pomorskim.

Tomato brown rugose fruit virus ma zróżnicowany zakres roślin żywicielskich, obejmujący zarówno gatunki uprawnych roślin psiankowatych (pomidor, papryka, bakłażan), rośliny ozdobne (bieluń) jak i chwasty (komosy, psianka czarna), które występują na całym terenie PRA. Wirus powoduje pogorszenie kondycji roślin i obniża wartość rynkową owoców, które nie nadają się do sprzedaży. Dotychczas ToBRFV wykrywany był w Ameryce Północnej (Meksyk, USA), Azji (Jordania, Izrael, Palestyna, Turcja, Chiny), a w Europie na terenie: Cypru, Francji, Grecji, Hiszpanii, Królestwa Niderlandów, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch. W 2020 r. pierwsze, pojedyncze wykrycie patogenu potwierdzono także na obszarze PRA (województwo warmińsko-mazurskie). Tak jak inne tobamowirusy także ToBRFV bardzo łatwo rozprzestrzenia się mechanicznie poprzez kontakt
z skontaminowanymi narzędziami, ubraniem, poprzez kontakt roślin. Na dalsze odległości może zostać przeniesiony wraz z zainfekowanym materiałem rozmnożeniowym (sadzonki, materiał do szczepień), z owocami bądź resztkami chorych roślin, z chorymi roślinami ozdobnymi. Wyniki ostatnich badań wykazały możliwość przenoszenia wirusa wraz z pyłkiem podczas zapylania przez trzmiele ziemne (Bombys terrestris). Wirus pojawił się po raz pierwszy w pojedynczych szklarniach w południowej Jordanii w 2014 r., w dwa lata później był już wykrywany niemal na całym obszarze uprawy pomidorów w Jordanii.

W sytuacji przedostania się wirusa na nowe lokalizacje na terenie PRA wraz z zainfekowanym materiałem roślinnym lub poprzez zawleczone, infekcyjne owady może dojść do rozwoju infekcji, która potencjalnie spowoduje straty w jakości i ilości plonów takich roślin uprawnych jak: pomidor, papryka, bakłażan. Ochrona roślin przed chorobami wirusowymi polega na systematycznej kontroli materiału roślinnego sprowadzanego do kraju oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin oraz owadów zapylających, których osobniki mogą bytować na roślinach bądź owocach w celu wyeliminowania wszelkich źródeł wirusa, którego obecność została wykryta i potwierdzona jak dotąd tylko w 1 lokalizacji na terenie PRA.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Tomato chlorosis virus’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: obszar całego kraju

Tomato chlorosis virus jest groźnym patogenem porażającym rośliny pomidora, jak również
w mniejszym stopniu inne ważne gospodarczo warzywa (grochowate, bakłażan, sałata, ziemniak, dynia, słodka papryka, tytoń i pomidory) oraz rośliny ozdobne, a także chwasty i inne dziko rosnące rośliny. Jak dotąd identyfikowany był w różnych krajach na całym świecie, w tym: w Stanach Zjednoczonych, Maroko, Izraelu, Puerto Rico, Republice Południowej Afryki oraz Tajwanie, jak również w wielu krajach europejskich. Wirus powoduje objawy na pomidorze, które często są podobne do tych występujących w przypadku niedoboru magnezu, manganu i żelaza. Objawy na liściach występują w postaci nieregularnych chlorotycznych przebarwień, które w początkowej fazie pojawiają się na dolnych liściach i sukcesywnie obejmują kolejne wyższe partie rośliny, czerwienieniu lub brązowieniu obszarów między żyłkami, zwijaniu liści i zależnie od odporności odmiany ich obumieraniu, chlorotycznych plam i zgrubienia liści, szczególnie u dojrzałych liści, przy czym choroba ta jest powszechnie nazywana „zaburzeniem żółtych liści”. Nie ma wyraźnych objawów porażenia na kwiatach i owocach, lecz porażone rośliny wytwarzają mniejszą liczbę owoców, które są jednocześnie drobniejsze, co przyczynia się to do znacznych strat dla producentów. Przenoszony jest przez dwa gatunki mączlika (Hemiptera: Aleyrodidae): T. vaporariorum oraz
B. tabaci w sposób półtrwały (Wintermantel i Wisler, 2006) oraz kryptyczne gatunki mszyc.

Na obszarze PRA uprawiane są na dużą skalę pomidory w warunkach polowych oraz pod osłonami (szklarnie, tunele), które są głównym gospodarzem wirusa. Główne zagrożenie dla wprowadzenia i rozprzestrzenienia się wirusa stanowią pomidory pod osłonami, z uwagi na obecność wektorów wirusa (mączlików szklarniowych), które są powszechne w obiektach szklarniowych na terenie naszego kraju. Wirus może zostać wprowadzony do uprawy wraz z zainfekowanym materiałem rozmnożeniowym (sadzonki i rozsada pomidora), importowanym z innych krajów europejskich, w których wcześniej identyfikowano wirusa, a następnie przeniesiony na kolejnych gospodarzy za pośrednictwem owadów.

Ochrona roślin przed wirusami polega na systematycznej kontroli materiału rozmnożeniowego importowanego i rozprzestrzenianego w Polsce oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin. Pozwoli to na wczesne wykrycie choroby a w konsekwencji przeciwdziałanie potencjalnym szkodom.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Tomato leaf curl New Delhi virus’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem regionów, gdzie intensywnie uprawia się warzywa z rodziny Solanaceae oraz Cucurbitaceae.

Główne wnioski

Tomato leaf curl New Delhi virus powoduje znaczne straty głównie w uprawach roślin z rodziny Solanaceae oraz Cucurbitaceae. Do niedawna wykrywany był głownie w Azji, gdzie powodował duże straty w jakości i ilości plonów. Jednakże, w ostatnich latach stwierdzono jego występowanie również w Tunezji, Hiszpanii i we Włoszech. Wirus ten przenoszony jest przez owady (Bemisia tabaci), które powszechnie występują w Europie, zarówno w uprawach polowych, jak i pod osłonami. Na obszarze PRA uprawiane są liczne gatunki roślin będące gospodarzem tego patogenu
 i z tego względu po przedostaniu się na teren Polski (np. wraz ze sprowadzanym zainfekowanym materiałem roślinnym) może powodować straty w jakości i ilości plonów roślin gospodarczo ważnych. Dodatkowo, szybkiemu rozprzestrzenieniu się wirusa w uprawach w naszym kraju sprzyja obecność wektora wirusa - Bemisia tabaci. 

Ochrona roślin przed wirusami polega na systematycznej kontroli materiału rozmnożeniowego sprowadzanego do kraju i rozprzestrzenianego w Polsce oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin. Na obszarach, w których wirus już wystąpił, jak również na terenach zagrożonych zakażeniem, ważne jest systematyczne badanie oraz kontrolowanie plantacji. Pozwoli to na wczesne wykrycie choroby. Ponadto, w aspekcie przenoszenia wirusa przez mączlika, konieczne wydaje się także zwalczanie  tych wektorów w uprawach.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia X

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie¹ Ekspresowej Oceny Zagrożenia Agrofagiem dla

Tomato ringspot nepovirus

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju gdzie prowadzone są uprawy drzew i krzewów owocowych oraz roślin ozdobnych.

Główne wnioski:

Tomato ringspot nepovirus (TomRSV) może powodować znaczące straty w uprawach drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych. Wirus przenosi się przez szczepienia oraz na drodze mechanicznej z sokiem porażonych roślin co może skutkować nieświadomym rozprzestrzenieniem wirusa w danej uprawie
i pomiędzy uprawami, szczególnie gdy nie występują widoczne objawy chorobowe. Wirus przenosi się też
z nasionami niektórych gatunków roślin co zwiększa ryzyko jego przeniesienia na teren PRA. Dodatkowo, zagrożenie rozprzestrzenienia TomRSV wzrasta w momencie pojawienia się wektorów, jakimi są nicienie
z rodzaju Xiphinema. Wirus nie był do tej pory stwierdzony w Polsce, jednak na terenie PRA występują licznie gatunki roślin będące potencjalnym żywicielem wirusa. Ponadto na terenie PRA występują nicienie
z tego samego rodzaju co wektor wirusa (Xiphinema), ale nie były one badane pod kątem przenoszenia TomRSV.

Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze (Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysokie

☐

średnie

X

niskie

☐

Poziom niepewności oceny

(patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysoka

X

średnia

☐

niska

☐

Inne rekomendacje:

• Kontrola materiału rozmnożeniowego sprowadzanego z innych krajów UE bądź spoza UE.

• Monitoring plantacji i upraw szklarniowych pod kątem występowania TomRSV.

• Prowadzenie badań w zakresie przenoszenia wirusa z różnymi gatunkami nicieni oraz z nasionami.

• Informowanie producentów owoców, roślin ozdobnych, w trakcie szkoleń prowadzonych przez inspektorów, o konieczności sprowadzania nasion, sadzonek, itp. wolnych od wirusów, z certyfikatami jakości.

Podsumowanie¹ Ekspresowej Oceny Zagrożenia Agrofagiem dla

Tomato yellow ring virus

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia:

W przypadku upraw pomidorów szczególnie obszar centralnej Polski, woj. kujawsko-pomorskie i ościenne.

W przypadku upraw roślin ozdobnych obszar całego kraju, gdzie występuje wektor.

Główne wnioski:

Tomato yellow ring virus może wyrządzić poważne straty w uprawach pomidorów, ziemniaków i roślin ozdobnych. Wirus przenosi się łatwo na drodze mechanicznej, co może powodować nieświadome rozprzestrzenianie wirusa
w danej uprawie i pomiędzy uprawami, szczególnie przy braku widocznych objawów chorobowych.

Dodatkowo, zagrożenie rozprzestrzenienia TYRV wzrasta w momencie pojawienia się wektorów, jakimi są wciornastki Frankiniella occidentalis oraz Thrips tabaci.

Wirus dotychczas był stwierdzony w Polsce, na pomidorze, w jednym sezonie wegetacyjnym (Zarzyńska-Nowak i in 2016), co może świadczyć o sprowadzeniu go do Polski wraz z rozsadą. Brak kolejnych ognisk wirusa w następnych sezonach wegetacyjnych może wskazywać na to, że obecnie w Polsce nie występuje.

TYRV ma szeroki zakres roślin żywicielskich, ale dotychczas najczęściej stwierdzany był na pomidorze, w mieszanej infekcji z wirusem brązowej plamistości pomidora (Tomato spotted wilt virus, TSWV).

Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze (Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysokie

☐

średnie

X

niskie

☐

Poziom niepewności oceny

(patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysoka

X

średnia

☐

niska

☐

Inne rekomendacje:

• Kontrola materiału rozmnożeniowego sprowadzanego z innych krajów UE bądź spoza UE.

• Monitoring upraw pomidorów i ziemniaków pod kątem występowania Tomato yellow ring virus.

• Monitoring wektorów – wciornastków Frankiniella occidentalis oraz Thrips tabaci.

• Informowanie producentów warzyw, roślin rolniczych i ozdobnych, w trakcie szkoleń prowadzonych przez inspektorów, o konieczności sprowadzania nasion, sadzonek, itp. wolnych od wirusów, z certyfikatami jakości.

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Trichodorus cedarus

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: cały obszar kraju

Główne wnioski

Całkowite ryzyko tego, że nicień zostanie do Polski wprowadzony, zadomowi się i zacznie wyrządzać szkody, należy uznać za niskie. Wynika to przede wszystkim z czynników klimatycznych. Nicień występuje w klimacie istotnie cieplejszym od polskiego. Nawet przy założeniu ocieplenia klimatu wg. istniejących scenariuszy nie jest prawdopodobne osiągnięcie właściwych warunków w realnym horyzoncie czasowym.

Brak konieczności podjęcia środków fitosanitarnych.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Główne wnioski:
Viteus vitifoliae (Fitch) pochodzi z ciepłej strefy zachodniej części Ameryki Północnej. Jego przypadkowe wprowadzenie do Europy w 1860 r. (wraz z sadzonkami amerykańskich odmian winorośli odpornych na mączniaka) spowodowało znaczące straty w winnicach europejskich Prawdopodobieństwo przeniknięcia bez podjęcia środków fitosanitarnych jest wysokie. Wejście szkodnika w rejonie PRA jest oceniany jako wysoce prawdopodobny. Główne ryzyko związane jest z obrotem sadzonkami winorośli w sposób niekontrolowany oraz trudnościami dotyczącymi wykrywania szkodnika w materiale roślinnym (zwłaszcza formy korzeniowej oraz jaj). Istnieje ryzyko zagrożenia poważnymi konsekwencjami dla całego obszaru Polski w przypadku wprowadzenia szkodnika z uwagi na odpowiednie warunki jego rozwoju (klimat, dostęp roślin żywicielskich).        Szybkość rozprzestrzeniania się V. vitifoliae może być znacząca. Szkodnik może przemieszczać się z owocami (w przypadku, gdy są transportowane wraz z liśćmi), ale przede wszystkim z roślinami przeznaczonymi do sadzenia oraz glebą. Z pozostałych głównych dróg rozprzestrzeniania się za pośrednictwem człowieka uważa się: maszyny, pojazdy, pojemniki transportowe, części roślin inne niż przeznaczone do konsumpcji i sadzenia.        Stosowanie podkładek odmian odpornych jest obecnie głównym narzędziem kontroli filoksery w miejscu produkcji. Materiał nasadzeniowy przeznaczony do założenia plantacji lub w celu jej odmłodzenia czy uzupełnienia powinien być zdrowy i pozyskany z kontrolowanego źródła. Jednak system certyfikacji obecnie stosowany w UE nie zapobiega całkowicie rozprzestrzenianiu się filoksery i wymaga dopracowania. W miejscu produkcji (winnicy) należy prowadzić systematyczną lustrację roślin pod kątem obecności szkodnika i powodowanych przez niego objawów szkód oraz bezwzględnie przestrzegać higieny – przenoszenie i pakowanie powinno odbywać się w miejscu produkcji wolnym od szkodnika i stosowane powinny być tylko nowe lub dokładnie oczyszczone opakowania (nie stosowane wcześniej w innej winnicy). Ważne jest utrzymywanie roślin w dobrej kondycji – osłabione i narażone na stres rośliny są bardziej podatne na ataki ze strony szkodników. Trwają badania nad skutecznością chemicznej kontroli szkodnika w miejscu produkcji. Brakuje także specyficznych testów do identyfikacji filoksery po zbiorach. Obecnie stosuje się fumigację fosfinami czy moczenie sadzonek w ciepłej wodzie oraz zabiegi poprawiające ogólną kondycję roślin.          Potencjalne wystąpienie V. vitifoliae w obszarze PRA miałoby poważny wpływ na produkcję i przetwórstwo winorośli oraz na ich wywóz z krajów, w których szkodnik jest notowany.
Z pewnością niebawem zostaną opracowane i włączone do obecnych strategii IPM szczegółowe procedury postępowania w zakresie profilaktyki i zwalczania szkodnika. Wymaga to jednak czasu i nakładów finansowych.

Podsumowanie¹ Ekspresowej Oceny Zagrożenia Agrofagiem dla

Xanthomonas arboricola pv. pruni (Smith) Vauterin, Hoste, Kersters & Swings

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Zagrożona strefa, w której potencjalne zasiedlenie bakterii X. arboricola pv. pruni może wywołać znaczący wpływ, to rejony upraw owoców pestkowych. Wg GUS (2012) najwięcej upraw brzoskwini, nektarynki, moreli zwyczajnej, wiśni i czereśni znajduje się w Wielkopolsce, Mazowszu, województwie podkarpackim i świętokrzyskim.

Główne wnioski:

X. arboricola pv. pruni jest bakterią infekującą głównie śliwę japońską (Prunus salicina), brzoskwinię zwyczajną (Prunus persica) i morelę zwyczajną (Prunus armeniaca). Są to rośliny rzadko uprawiane na obszarze PRA, jednak uprawy pozostałych żywicieli - czereśni (Prunus avium), wiśni (Prunus cerasus)
i śliwy domowej (Prunus domestica) w Polsce są stosunkowo duże. Ponadto niektóre rośliny żywicielskie (np. wiśnie) mogą występować w stanie dzikim, co sprawia, że prawdopodobieństwo zasiedlenia na terenie PRA jest średnie. Z kolei prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania X. arboricola pv. pruni na terenie PRA jest niskie, ponieważ przy braku wektorów przenoszących bakterie na większe odległości, naturalne przenoszenie bakterii jest możliwe tylko na niewielkim obszarze, a kontrola materiału szkółkarskiego utrudnia przenoszenie bakterii na duże odległości z porażonym materiałem rozmnożeniowym.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych, sprowadzane do Polski rośliny rodzaju Prunus L. przeznaczone do sadzenia, inne niż nasiona, powinny być wolne od bakterii X. arboricola pv. pruni. Potencjalnie porażone owoce importowane z krajów, gdzie bakteria ta występuje często, nie stwarzają dużego ryzyka zasiedlenia agrofaga, dlatego prawdopodobieństwo wniknięcia bakterii X. arboricola pv. pruni na teren PRA jest niskie.

Na terenie PRA potencjalny wpływ bakterii X. arboricola pv. pruni na uprawy bez podjęcia środków fitosanitarnych jest niewielki (za wyjątkiem zagrożonych stref, gdzie uprawy roślin żywicielskich podatnych na Xap są szczególnie liczne). Środki fitosanitarne są niezbędne w przypadku wykrycia patogenu na sadzonkach np. w szkółkach, a także na przemieszczanym materiale rozmnożeniowym.

Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze (Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysokie

☐

średnie

☐

niskie

X

Poziom niepewności oceny

(patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysoka

☐

średnia

X

niska

☐

Inne rekomendacje:

Brak dodatkowych rekomendacji

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Xanthomonas fragariae

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Zagrożona strefa, w której potencjalne zasiedlenie bakterii Xanthomonas fragariae(X. fragariae) może wywołać znaczący wpływ, to rejony upraw truskawek. Najwięcej upraw truskawek znajduje się w regionach mazowieckim, lubelskim i południowym.

Główne wnioski

Bakteria Xanthomonas fragariae (X. fragariae) wywołująca bakteryjną kanciastą plamistość truskawki na roślinach przeznaczonych do sadzenia innych niż nasiona, znajduje się na liście A2 EPPO i jest agrofagiem kwarantannowym na terenie Unii Europejskiej. Rośliny przeznaczone do sadzenia powinny pochodzić z obszarów wolnych od patogenu lub z miejsca produkcji, gdzie nie obserwowano objawów w ostatnim cyklu wegetacyjnym. Patogen często występuje w formie bezobjawowej, dlatego takie wymagania nie dają pewności, że rośliny są od niego wolne. Patogen rozprzestrzenia się wraz z sadzonkami. Wtórnym źródłem infekcji są szczątki porażonych roślin pozostawione w glebie. Brak jest jakichkolwiek doniesień na temat przenoszenia bakterii X. fragariae z nasionami, nie ma też informacji o przeniesieniu bakterii za pośrednictwem porażonych owoców.

Na obszarze PRA jak dotąd nie odnotowano wystąpienia bakterii X. fragariae. Materiał rozmnożeniowy produkowany jest w kraju, ale dużą popularnością cieszą się też sadzonki sprowadzane z Holandii i Włoch. Producenci sadzonek deklarują, że pochodzą one z kontrolowanych mateczników, jednak w obu krajach patogen występuje i w każdej chwili  może tą drogą zostać wprowadzony na teren Polski. Sprowadzane sadzonki mogą być zakażone, ale nie wykazywać objawów chorobowych. Prawdopodobieństwo wejścia, zasiedlenia i rozprzestrzenienia patogenu ocenia się jako wysokie.

W przypadku wystąpienia choroby zalecana jest likwidacja plantacji i zniszczenie materiału roślinnego. Do zwalczania chemicznego, w przypadku podejrzenia, zalecany jest preparat Nordox 75 WG, zawierający jako substancję czynną tlenek miedzi, zarejestrowany dla upraw małoobszarowych (Meszka i in., 2017).

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

X

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

X

Inne rekomendacje: Większa kontrola fitosanitarna materiału rozmnożeniowego sprowadzanego na teren PRA z zagranicy.