Podsumowanie Ekspresowej Analizy Ryzyka Zagrożenia Agrofagiem dla Viteus vitifoliae FITCH
Obszar PRA: Polska
Opis obszaru zagrożenia: W przypadku winnic – obszar południowej i południowo-zachodniej Polski, natomiast uprawy szklarniowe na terenie całego kraju.
Główne wnioski: Viteus vitifoliae (Fitch) pochodzi z ciepłej strefy zachodniej części Ameryki Północnej. Jego przypadkowe wprowadzenie do Europy w 1860 r. (wraz z sadzonkami amerykańskich odmian winorośli odpornych na mączniaka) spowodowało znaczące straty w winnicach europejskich Prawdopodobieństwo przeniknięcia bez podjęcia środków fitosanitarnych jest wysokie. Wejście szkodnika w rejonie PRA jest oceniany jako wysoce prawdopodobny. Główne ryzyko związane jest z obrotem sadzonkami winorośli w sposób niekontrolowany oraz trudnościami dotyczącymi wykrywania szkodnika w materiale roślinnym (zwłaszcza formy korzeniowej oraz jaj). Istnieje ryzyko zagrożenia poważnymi konsekwencjami dla całego obszaru Polski w przypadku wprowadzenia szkodnika z uwagi na odpowiednie warunki jego rozwoju (klimat, dostęp roślin żywicielskich). Szybkość rozprzestrzeniania się V. vitifoliae może być znacząca. Szkodnik może przemieszczać się z owocami (w przypadku, gdy są transportowane wraz z liśćmi), ale przede wszystkim z roślinami przeznaczonymi do sadzenia oraz glebą. Z pozostałych głównych dróg rozprzestrzeniania się za pośrednictwem człowieka uważa się: maszyny, pojazdy, pojemniki transportowe, części roślin inne niż przeznaczone do konsumpcji i sadzenia. Stosowanie podkładek odmian odpornych jest obecnie głównym narzędziem kontroli filoksery w miejscu produkcji. Materiał nasadzeniowy przeznaczony do założenia plantacji lub w celu jej odmłodzenia czy uzupełnienia powinien być zdrowy i pozyskany z kontrolowanego źródła. Jednak system certyfikacji obecnie stosowany w UE nie zapobiega całkowicie rozprzestrzenianiu się filoksery i wymaga dopracowania. W miejscu produkcji (winnicy) należy prowadzić systematyczną lustrację roślin pod kątem obecności szkodnika i powodowanych przez niego objawów szkód oraz bezwzględnie przestrzegać higieny – przenoszenie i pakowanie powinno odbywać się w miejscu produkcji wolnym od szkodnika i stosowane powinny być tylko nowe lub dokładnie oczyszczone opakowania (nie stosowane wcześniej w innej winnicy). Ważne jest utrzymywanie roślin w dobrej kondycji – osłabione i narażone na stres rośliny są bardziej podatne na ataki ze strony szkodników. Trwają badania nad skutecznością chemicznej kontroli szkodnika w miejscu produkcji. Brakuje także specyficznych testów do identyfikacji filoksery po zbiorach. Obecnie stosuje się fumigację fosfinami czy moczenie sadzonek w ciepłej wodzie oraz zabiegi poprawiające ogólną kondycję roślin. Potencjalne wystąpienie V. vitifoliae w obszarze PRA miałoby poważny wpływ na produkcję i przetwórstwo winorośli oraz na ich wywóz z krajów, w których szkodnik jest notowany. Z pewnością niebawem zostaną opracowane i włączone do obecnych strategii IPM szczegółowe procedury postępowania w zakresie profilaktyki i zwalczania szkodnika. Wymaga to jednak czasu i nakładów finansowych.
Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze (Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)
wysokie
X
średnie
☐
niskie
☐
Poziom niepewności oceny (patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)