Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Tomato brown rugose fruit virus’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Rośliny żywicielskie wirusa, w tym gatunki: uprawne (pomidor, papryka, bakłażan), ozdobne (bieluń) oraz chwasty (psianka czarna, komosa murowa) występują powszechnie na całym obszarze PRA, na polach na otwartym terenie oraz w przydomowych ogródkach. Zwiększone ryzyko występowania ToBRFV może pojawić się zwłaszcza na terenie gospodarstw produkcji towarowej (uprawy szklarniowe) zlokalizowanych głównie w województwach: mazowieckim, wielkopolskim, małopolskim, łódzkim i kujawsko-pomorskim.

Tomato brown rugose fruit virus ma zróżnicowany zakres roślin żywicielskich, obejmujący zarówno gatunki uprawnych roślin psiankowatych (pomidor, papryka, bakłażan), rośliny ozdobne (bieluń) jak i chwasty (komosy, psianka czarna), które występują na całym terenie PRA. Wirus powoduje pogorszenie kondycji roślin i obniża wartość rynkową owoców, które nie nadają się do sprzedaży. Dotychczas ToBRFV wykrywany był w Ameryce Północnej (Meksyk, USA), Azji (Jordania, Izrael, Palestyna, Turcja, Chiny), a w Europie na terenie: Cypru, Francji, Grecji, Hiszpanii, Królestwa Niderlandów, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch. W 2020 r. pierwsze, pojedyncze wykrycie patogenu potwierdzono także na obszarze PRA (województwo warmińsko-mazurskie). Tak jak inne tobamowirusy także ToBRFV bardzo łatwo rozprzestrzenia się mechanicznie poprzez kontakt
z skontaminowanymi narzędziami, ubraniem, poprzez kontakt roślin. Na dalsze odległości może zostać przeniesiony wraz z zainfekowanym materiałem rozmnożeniowym (sadzonki, materiał do szczepień), z owocami bądź resztkami chorych roślin, z chorymi roślinami ozdobnymi. Wyniki ostatnich badań wykazały możliwość przenoszenia wirusa wraz z pyłkiem podczas zapylania przez trzmiele ziemne (Bombys terrestris). Wirus pojawił się po raz pierwszy w pojedynczych szklarniach w południowej Jordanii w 2014 r., w dwa lata później był już wykrywany niemal na całym obszarze uprawy pomidorów w Jordanii.

W sytuacji przedostania się wirusa na nowe lokalizacje na terenie PRA wraz z zainfekowanym materiałem roślinnym lub poprzez zawleczone, infekcyjne owady może dojść do rozwoju infekcji, która potencjalnie spowoduje straty w jakości i ilości plonów takich roślin uprawnych jak: pomidor, papryka, bakłażan. Ochrona roślin przed chorobami wirusowymi polega na systematycznej kontroli materiału roślinnego sprowadzanego do kraju oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin oraz owadów zapylających, których osobniki mogą bytować na roślinach bądź owocach w celu wyeliminowania wszelkich źródeł wirusa, którego obecność została wykryta i potwierdzona jak dotąd tylko w 1 lokalizacji na terenie PRA.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje: