Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Cocksfoot mottle virus

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia:

W przypadku łąk i pastwisk, gdzie wysiewa się Dactylis glomerata cały obszar PRA, ze szczególnym uwzględnieniem województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, małopolskiego i podkarpackiego, gdzie według danych GUS z 2016 r. występuje największy udział powierzchni trwałych użytków zielonych w stosunku do ogólnej powierzchni użytków rolnych w Polsce (GUS 2016). W przypadku upraw zbóż (głównie pszenicy) cały obszar PRA.

Główne wnioski

Cocksfoot mottle virus (CfMV) ma dosyć wąski zakres roślin żywicielskich i dotychczas powodował poważne straty jedynie na polach produkcyjnych Dactylis glomerata. Jednakże najnowsze wyniki badań wskazują na liczne przypadki porażeń roślin na polach uprawnych pszenicy w Ohio, w USA, co może wskazywać na zagrożenie CfMV także dla upraw tego gatunku. Ponadto wirus może zakażać także inne gospodarczo ważne gatunki zbóż: jęczmień, żyto i owies. Dotychczas obecność CfMV stwierdzono na terenie Europy (Wielka Brytania, Norwegia, Dania, Francja, Niemcy, Rosja), w Azji (Japonia), a także w Ameryce Północnej (Kanada i Stany Zjednoczone) oraz w Nowej Zelandii. W Polsce wirus wykryto po raz pierwszy na roślinach D. glomerata w województwie śląskim w 2016 roku (Trzmiel i Jeżewska, 2017) i dotychczas było to jedyne doniesienie o jego występowaniu na obszarze PRA. Naturalnym sposobem rozprzestrzenienia się wirusa jest przenoszenie przez wektory skrzypionki Oulema melanopa i O. lichensis, które licznie występują na terenie całej Polski. Jednakże obecność wektorów nie jest konieczna, gdyż CfMV przenosi się łatwo mechanicznie wraz z sokiem porażonych roślin poprzez zranienia roślin powstałe w trakcie zabiegów agrotechnicznych np. w trakcie koszenia, powodując często nieświadome rozprzestrzenianie wirusa w jak i pomiędzy uprawami, szczególnie kiedy brak jest widocznych objawów choroby. Dowodem na to jest sukcesywne rozprzestrzenianie CfMV w Nowej Zelandii, gdzie nie występują wektory wirusa. Wysiewanie nasion traw sprowadzanych z różnych źródeł wydaje się być bezpieczne, gdyż nie potwierdzono przenoszenia wirusa tą drogą.

Ochrona roślin przed wirusami polega na systematycznej kontroli materiału roślinnego, w tym wypadku głównie D. glomerata oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin oraz bytujących na nich wektorów owadzich. Ponadto, w celu zapobiegania rozprzestrzeniania wirusa z wszelkich możliwych źródeł infekcji, bardzo ważne jest zachowanie higieny podczas zabiegów fitosanitarnych i pielęgnacyjnych poprzez mycie i dezynfekcję maszyn i narzędzi.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

X

Niska

Inne rekomendacje:

Monitoring plantacji nasiennych D. glomerata pod kątem występowania Cocksfoot mottle virus.