PRA

A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
Q
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ż
Ź
Strona:
1

Xanthomonas arboricola pv. pruni

Podsumowanie1 Ekspresowej Oceny Zagrożenia Agrofagiem dla

Xanthomonas arboricola pv. pruni (Smith) Vauterin, Hoste, Kersters & Swings

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Zagrożona strefa, w której potencjalne zasiedlenie bakterii X. arboricola pv. pruni może wywołać znaczący wpływ, to rejony upraw owoców pestkowych. Wg GUS (2012) najwięcej upraw brzoskwini, nektarynki, moreli zwyczajnej, wiśni i czereśni znajduje się w Wielkopolsce, Mazowszu, województwie podkarpackim i świętokrzyskim.

Główne wnioski:

X. arboricola pv. pruni jest bakterią infekującą głównie śliwę japońską (Prunus salicina), brzoskwinię zwyczajną (Prunus persica) i morelę zwyczajną (Prunus armeniaca). Są to rośliny rzadko uprawiane na obszarze PRA, jednak uprawy pozostałych żywicieli - czereśni (Prunus avium), wiśni (Prunus cerasus)
i śliwy domowej (Prunus domestica) w Polsce są stosunkowo duże. Ponadto niektóre rośliny żywicielskie (np. wiśnie) mogą występować w stanie dzikim, co sprawia, że prawdopodobieństwo zasiedlenia na terenie PRA jest średnie. Z kolei prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania X. arboricola pv. pruni na terenie PRA jest niskie, ponieważ przy braku wektorów przenoszących bakterie na większe odległości, naturalne przenoszenie bakterii jest możliwe tylko na niewielkim obszarze, a kontrola materiału szkółkarskiego utrudnia przenoszenie bakterii na duże odległości z porażonym materiałem rozmnożeniowym.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych, sprowadzane do Polski rośliny rodzaju Prunus L. przeznaczone do sadzenia, inne niż nasiona, powinny być wolne od bakterii X. arboricola pv. pruni. Potencjalnie porażone owoce importowane z krajów, gdzie bakteria ta występuje często, nie stwarzają dużego ryzyka zasiedlenia agrofaga, dlatego prawdopodobieństwo wniknięcia bakterii X. arboricola pv. pruni na teren PRA jest niskie.

Na terenie PRA potencjalny wpływ bakterii X. arboricola pv. pruni na uprawy bez podjęcia środków fitosanitarnych jest niewielki (za wyjątkiem zagrożonych stref, gdzie uprawy roślin żywicielskich podatnych na Xap są szczególnie liczne). Środki fitosanitarne są niezbędne w przypadku wykrycia patogenu na sadzonkach np. w szkółkach, a także na przemieszczanym materiale rozmnożeniowym.

Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze (Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysokie

średnie

niskie

X

Poziom niepewności oceny

(patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysoka

średnia

X

niska

Inne rekomendacje:

Brak dodatkowych rekomendacji


Xanthomonas fragariae

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Xanthomonas fragariae

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Zagrożona strefa, w której potencjalne zasiedlenie bakterii Xanthomonas fragariae(X. fragariae) może wywołać znaczący wpływ, to rejony upraw truskawek. Najwięcej upraw truskawek znajduje się w regionach mazowieckim, lubelskim i południowym.

Główne wnioski

Bakteria Xanthomonas fragariae (X. fragariae) wywołująca bakteryjną kanciastą plamistość truskawki na roślinach przeznaczonych do sadzenia innych niż nasiona, znajduje się na liście A2 EPPO i jest agrofagiem kwarantannowym na terenie Unii Europejskiej. Rośliny przeznaczone do sadzenia powinny pochodzić z obszarów wolnych od patogenu lub z miejsca produkcji, gdzie nie obserwowano objawów w ostatnim cyklu wegetacyjnym. Patogen często występuje w formie bezobjawowej, dlatego takie wymagania nie dają pewności, że rośliny są od niego wolne. Patogen rozprzestrzenia się wraz z sadzonkami. Wtórnym źródłem infekcji są szczątki porażonych roślin pozostawione w glebie. Brak jest jakichkolwiek doniesień na temat przenoszenia bakterii X. fragariae z nasionami, nie ma też informacji o przeniesieniu bakterii za pośrednictwem porażonych owoców.

Na obszarze PRA jak dotąd nie odnotowano wystąpienia bakterii X. fragariae. Materiał rozmnożeniowy produkowany jest w kraju, ale dużą popularnością cieszą się też sadzonki sprowadzane z Holandii i Włoch. Producenci sadzonek deklarują, że pochodzą one z kontrolowanych mateczników, jednak w obu krajach patogen występuje i w każdej chwili  może tą drogą zostać wprowadzony na teren Polski. Sprowadzane sadzonki mogą być zakażone, ale nie wykazywać objawów chorobowych. Prawdopodobieństwo wejścia, zasiedlenia i rozprzestrzenienia patogenu ocenia się jako wysokie.

W przypadku wystąpienia choroby zalecana jest likwidacja plantacji i zniszczenie materiału roślinnego. Do zwalczania chemicznego, w przypadku podejrzenia, zalecany jest preparat Nordox 75 WG, zawierający jako substancję czynną tlenek miedzi, zarejestrowany dla upraw małoobszarowych (Meszka i in., 2017).

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

X

Średnie

 

Niskie

 

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

 

Średnia

 

Niska

X

Inne rekomendacje: Większa kontrola fitosanitarna materiału rozmnożeniowego sprowadzanego na teren PRA z zagranicy.


Xiphinema californicum

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Xiphinema californicum Lamberti i Bleve-Zacheo, 1979

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Cały kraj

Główne wnioski

Xiphinema californicum jest wektorem trzech wirusów (Tobacco ringspot virus, Tomato ringspot virus i Cherry rasp leaf virus) porażających ważne gatunki uprawne, w tym: jabłonie, kukurydzę i pszenicę. Przedstawiciele rodziny Longidoridae są polifagami, niewykluczone więc, że spektrum ich roślin żywicielskich jest większe niż znane z literatury.

Pomimo wysokich zdolności adaptacyjnych oraz potencjalnego przenoszenia wirusów pomiędzy gatunkami roślin, nicień ten nie stanowi poważnego zagrożenia na terenie RP ze względu na niesprzyjające warunki klimatyczne. Przy odpowiednich zmianach klimatu nie można wykluczyć możliwości jego zadomowienia po wprowadzeniu na obszar PRA wraz z glebą otaczającą korzenie roślin. Wtedy jego obecność mogłaby powodować duże straty w gatunkach uprawnych, porównywalne ze stratami w obecnym obszarze jego występowania.

Prawdopodobieństwo wniknięcia:

Niskie, szkodnik mógłby zostać przeniesiony z glebą, w tym glebą otaczającą korzenie roślin.

Prawdopodobieństwo zasiedlenia:

Niskie, szkodnik prawdopodobnie nie jest w stanie rozwijać się w warunkach klimatycznych Polski.

Prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia:

Średnie, przy założeniu, że szkodnik jednak byłby w stanie rozwijać się w warunkach klimatycznych Polski.

Potencjalny wpływ bez podjęcia środków fitosanitarnych:

Wysoki, przy założeniu, że szkodnik jednak byłby w stanie rozwijać się w warunkach klimatycznych Polski.

Na chwilę obecną potencjalne zagrożenie wywoływane przez tego szkodnika w Polsce należy uznać za małe z uwagi na nieodpowiednie dla jego rozwoju warunki klimatyczne. W razie zmian klimatycznych na terenie kraju ocenę należy powtórzyć.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

 

Średnie

 X

Niskie

 

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

 X

Średnia

 

Niska

 

Inne rekomendacje:

Regularne kontrole na obecność X. californicum przy okazji kontroli na obecność innych nicieni glebowych


Xiphinema index

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Xiphinema index’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Większość kraju, a w szczególności jego najcieplejsze części.

Główne wnioski

Nicień Xiphinema index jest wektorem wirusa wachlarzowatości winorośli (Grapevine fanleaf virus, GFLV), jednej z najgroźniejszych chorób tej rośliny. Nicień występuje masowo na południu Europy, choć stwierdzany był też w Niemczech. Ze względu na częstość występowania oraz geograficzną bliskość występowania, jego zawleczenie na teren Polski wydaje się być bardzo prawdopodobne. Jednocześnie postępujące ocieplenie klimatu będzie sprzyjać szkodnikowi, który wraz
z przenoszonym przez siebie wirusem może stać się istotnym zagrożeniem dla winnic w Polsce. Należy podkreślić, że areał winnic istotnie wzrósł w ostatnich latach, a dla wielu osób stały się one głównym źródłem utrzymania.

 

Jako zaradcze środki fitosanitarne proponuje się stosowanie certyfikowanego materiału roślinnego przy zakładaniu upraw, monitoring oraz izolację i niszczenie zainfekowanych upraw.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

 

Średnie

 

Niskie

 

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

 

Średnia

 

Niska

 

Inne rekomendacje:

·      Warto rozpowszechniać informacje o zagrożeniu wśród plantatorów winorośli.


Xylella fastidiosa

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Xylella fastidiosa

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszary uprawy: winorośli, brzoskwiń, grusz, borówki, śliw, wiśni i czereśni oraz w mniejszym stopniu, ze względu na mniejszą ingerencję człowieka, narażone są tereny, na których występują: jawor, dąb, wiąz i klon.

 

Główne wnioski

Ze względu na bardzo szeroki zakres żywicieli X. fastidiosa oraz na możliwość przenoszenia patogenu przez liczne grono owadzich wektorów, istnieje realne ryzyko wejścia, zasiedlenia i rozprzestrzenienia się choroby na obszarze PRA, bez podjęcia środków fitosanitarnych.

Prawdopodobieństwo to zwiększa fakt, że X. fastidiosaprzenosi się doskonale w roślinach przemieszczanych między krajami jako gotowe do sadzenia oraz poprzez szczepienie roślin, co zagraża produkcji rozsad. Ponadto gospodarzami X. fastidiosa jest szereg gospodarczo ważnych dla obszaru PRA upraw takich jak: winorośl, brzoskwinia, grusza, borówka, śliwa, wiśnia i czereśnia, co znacząco zwiększa szansę, że rośliny te będą przedmiotem wymiany handlowej między krajami UE, co sprzyjać będzie potencjalnemu rozprzestrzenianiu się X. fastidiosa na nowe tereny.

Dlatego niezbędne jest sprawdzanie roślin gotowych do sadzenia, na obecność X. fastidiosa, sprowadzanych z terenów, gdzie zanotowano występowanie patogenu. Szczególnie w przypadku sprowadzenia roślin w celu produkcji rozsad.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

X

Średnie

 

Niskie

 

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

 

Średnia

X

Niska

 

Inne rekomendacje:


Xylosandrus compactus

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla
Xylosandrus compactus (Eichhoff)

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Gatunek może zadomowić się w ogrzewanych obiektach takich jak szklarnie i palmiarnie.

Główne wnioski

Xylosandrus compactus w obszarze naturalnego zasięgu występowania oraz na nowo zajętych terenach powoduje istotne straty ekonomiczne w uprawach roślin. Prawdopodobnie w Polsce wpływ szkodnika będzie znacznie mniejszy. Zakładając, że przedostanie się i zadomowi, jego liczebność i rozmieszczenie będzie ograniczone warunkami klimatycznymi. Jest to owad pochodzący z regionów tropikalnych i subtropikalnych, więc klimat panujący na obszarze PRA przypuszczalnie nie jest dla niego odpowiedni. Również większość zasiedlanych przez niego gatunków nie występuje naturalnie na obszarze PRA. Nie ma jednak pewności czy agrofag po dostaniu się na teren Polski, w przypadku braku roślin żywicielskich, nie zasiedli krajowych gatunków drzew lub krzewów.

Na świecie z powodzeniem wykorzystywane są chemiczne metody kontroli szkodnika, których skuteczność często przekracza 90%. Stosuje się też usuwanie poszczególnych, zasiedlonych konarów lub całych roślin. Jednak jest to metoda pracochłonna i nie zawsze przynosi rezultaty.

Konieczne jest ustalenie skrajnych warunków życia owada, głównie dolnego zakresu temperatur, których nie jest w stanie przeżyć. Istotne jest to w przypadku podejmowania decyzji o ewentualnym zwalczaniu.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

 

Średnie X

 

Niskie

 

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

 

Średnia X

 

Niska

 

Inne rekomendacje: