Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Thaumatotibia leucotreta’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Uprawy papryki i róż, zarówno w gruncie, jak i pod osłonami.
W mniejszym stopniu uprawy brzoskwini, winorośli i kukurydzy.

Główne wnioski

T. leuctreta jest gatunkiem polifagicznym (notowanym na ponad 70 gatunkach roślin), którego rośliny żywicielskie są powszechnie uprawiane na obszarze PRA. W Polsce, podobnie jak w krajach aktualnego występowania, agrofag stwarza zagrożenie przede wszystkim dla upraw szklarniowych
– głównie papryki i róż. Główne drogi przenikania szkodnika to owoce (głównie pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, brzoskwinie, nektarynki, granaty) oraz warzywa (głównie papryka), kwiaty cięte i gałęzie (głównie róże), a także drewniany materiał pakowy. Z uwagi na zdolność osobników dorosłych do aktywnego lotu, możliwą drogą przenikania na niewielkie odległości jest także naturalne rozprzestrzenienie.

Klimat w południowych i południowo-zachodnich obszarach Polski jest w miesiącach letnich zbliżony do klimatu występującego w niektórych krajach obecnego zasięgu szkodnika. Jednak szanse przeżycia szkodnika w warunkach zewnętrznych na obszarze Europy Północnej i Środkowej są raczej niewielkie, dlatego możliwość zadomowienia się szkodnika w warunkach zewnętrznych ocenia się jako średnie ze średnią niepewnością (wykrycie szkodnika w północno-zachodniej Europie w przeszłości nie doprowadziło do jego zadomowienia się, choć istnieje ryzyko przedostania się larw do gleby z odpadów przechowywanych przez kilka dni w otwartych kontenerach przy sortowniach). Natomiast prawdopodobieństwo zasiedlenia szkodnika w uprawach pod osłonami ocenia się jako wysokie, z uwagi m.in. na stosunkowo wysoki na obszarze PRA rozmiar produkcji szklarniowej papryki i róż, które są jednymi z alternatywnych roślin żywicielskich szkodnika.

Prawdopodobieństwo przeniknięcia bez podjęcia środków fitosanitarnych jest stosunkowo wysokie, głównie ze względu na skalę importu owoców cytrusowych, papryki i ciętych kwiatów róż z rejonów, w których agrofag występuje lub był przechwycony (np. południowa Afryka, Holandia). Zastosowanie stref ochronnych w stosunku do obszarów, na których nie ma jeszcze szkodnika zapobiegnie jego dalszemu rozprzestrzenianiu się. Prawidłowa identyfikacja i skuteczny monitoring mają kluczowe znaczenie dla ograniczenia przemieszczania szkodnika. W uprawach chronionych zwalczanie szkodnika jest możliwe i prawdopodobne przy wczesnym wykryciu i zastosowaniu odpowiednich środków. Natomiast w sadach brzoskwiniowych i uprawach kukurydzy metody zwalczania mogą mieć wpływ, ale mogą nie pokrywać się z sezonową fenologią T. leucotreta.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie¹ Ekspresowej Oceny Zagrożenia Agrofagiem dla

Thekopsora minima P.Syd. i Syd. 1915

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju – w szczególności rejony uprawy borówki w województwie zachodnio-pomorskim, lubelskim oraz wielkopolskim.

Główne wnioski:

Grzyb występuje w Ameryce Północnej i Japonii. W UE został prawdopodobnie odkryty po raz pierwszy
w 2002 roku w południowo-wschodniej Hiszpanii, jednakże został mylnie sklasyfikowany jako Pucciniastrum vaccinii (Naohidemyces vaccini). W roku 2015 potwierdzono występowanie ww. gatunku na terenie Niemiec (JKI 2015). Do dziś nie jest włączony na listę RL 2000/29/EG ani na listy EPPO.

Sprawca poraża gatunki z rodzaju Gaylussacia, Lyonia, Rhododendron (np. R. ponticum), Tsuga
(T. canadensis, T. diversifolia), Vaccinium (V. angustifolium, V. corymbosum) (Sato i wsp. 1993).

Nie wiadomo, w jakim stopniu rodzime gatunki borówek podatne są na atak T. minima. Potencjalnie może dojść do powstania nowych wirulentnych typów charakteryzujących się szerszym kręgiem roślin żywicieli
i silniejszą zjadliwością (Newcombe i wsp. 2000). Symptomy porażenia są dobrze rozpoznawane ze względu na oznaki etiologiczne występujące na porażonych roślinach. Diagnozy dokonuje się przy użyciu mikroskopu optycznego lub przez sekwencjonowanie DNA LSU i/lub regionu ITS rybosomów DNA (Maier i wsp. 2003, Schoch i wsp. 2012). Szkody wywoływane przez T. minima mogą być widoczne na krzakach borówek
w postaci redukcji owoców oraz na rododendronach w postaci kosmetycznych uszkodzeń roślin wywołanych wystąpieniem sprawcy choroby.

Potencjalne wystąpienie T. minima na obszarze PRA może mieć poważny wpływ na produkcję rodzimych gatunków borówki oraz innych roślin żywicielskich (Schilder i wsp. 2011). W przypadku odnotowania wystąpienia gatunku w Polsce niezbędne jest opracowanie i włączenie do obecnych strategii IPM szczegółowych procedur postępowania w zakresie profilaktyki i zwalczania T. minima.

Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze

(Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysokie

X

średnie

☐

niskie

☐

Poziom niepewności oceny

(patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysoka

☐

średnia

X

niska

☐

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Thrips setosus Moulton, 1928

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia:

Główne wnioski

Prawdopodobieństwo zasiedlenia w warunkach zewnętrznych w innych krajach europejskich jest na poziomie średnim, głównie ze względów dużej ilości roślin żywicielskich i możliwości występowania szkodnika również na tych dziko żyjących. Pomimo odnotowanych przechwyceń na terenie innych państw europejskich i potencjalnie sprzyjających warunków środowiskowych do zasiedlenia, część ekspertów, entomologów uważa, że agrofag nie jest w stanie przetrwać zimy. Pojedyncze pojawy w Niemczech, Anglii, Francji czy Chorwacji mogą sugerować jednak, że wciornastek może zostać zawleczony z materiałem i szybko rozprzestrzenić się także w warunkach otwartych. Ponadto jak wskazuje EFSA prawdopodobieństwo zasiedlenia populacji tego gatunku może wzrastać wraz ze skracaniem i łagodnieniem okresu zimowego – a taką sytuację obserwujemy na terenie PRA od kilku sezonów (EFSA 2012). Zadomowienie w uprawach pod osłonami podobnie ocenia się na poziomie średnim, gdyż może on zostać zawleczony z roślinami do sadzenia i z racji braku pewności pełnej wymiany materiału roślinnego i całkowitego odkażania podłoża i obiektów wciornastek może stać się potencjalnie ważnym szkodnikiem upraw szklarniowych.

Prawdopodobieństwo wniknięcia:

Wysokie, szkodnik mógłby zostać przeniesiony z glebą oraz z roślinami, lub ich częściami w ramach intensywnego importu roślin lub ich nasadzeń.

Prawdopodobieństwo zasiedlenia:

Średnie, szkodnik prawdopodobnie nie jest w stanie przetrwać zimy w warunkach klimatycznych Polski, ale po wniknięciu do obiektów szklarniowych mógłby zadomowić się w uprawach pod osłonami.

Prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia:

Średnie, przy założeniu, że szkodnik jednak byłby w stanie rozwijać się w warunkach klimatycznych Polski

Potencjalny wpływ bez podjęcia środków fitosanitarnych:

Wysoki, zakładając, że szkodnik jednak byłby w stanie rozwijać się w warunkach klimatycznych

Polski.

Na chwilę obecną potencjalne zagrożenie wywoływane przez tego szkodnika w Polsce należy uznać za małe z uwagi na nieodpowiednie dla jego rozwoju warunki klimatyczne. W razie zmian klimatycznych na terenie kraju ocenę należy powtórzyć. Większym zagrożeniem jest możliwość zadomowienia tego gatunku wciornastka w uprawach szklarniowych.

Środki fitosanitarne:

Regularne kontrole importowanych roślin oraz gleby lub/i import roślin z certyfikowanych miejsc wolnych od agrofaga.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia X

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Tilletia indica

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju

Główne wnioski

Prawdopodobieństwo wniknięcia T. indica na teren PRA jest ściśle związane z importem zakażonego ziarna. Istnieje ryzyko zadomowienia się patogenu na obszarze PRA i wywoływania szkód w produkcji rolnej.W przypadku sprowadzania z miejsc, gdzie występuje choroba konieczne jest prowadzenie działań fitosanitarnych jak kontrola materiału nasiennego lub ziarna przeznaczonego na inne cele. Wskazane jest także zaniechanie importu w przypadku epidemii na nowym terenie lub z rejonów o silnym natężeniu infekcji. Sprowadzanie ziarna produkowanego poza obszarem występowania T. indica nie wymaga podejmowania specjalnych zabiegów fitosanitarnych. Wszelkie sygnały o obecności agrofaga powinny zostać poddane wnikliwej analizie, a zakażone rośliny lub materiał zniszczone. Ze względu na duże zdolności teliospor do przetrwania w niekorzystnych warunkach zwalczanie chemiczne lub płodozmian mogą okazać się nieskuteczne.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska X

Inne rekomendacje:

Podsumowanie¹ Ekspresowej Oceny Zagrożenia Agrofagiem dla

Tobacco ringspot virus

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju. Szczególne zagrożenie dla centralnej Polski gdzie wirus już wystąpił.

Główne wnioski:

TRSV może wyrządzić szkody w uprawach roślin występujących na terenie PRA. Szczególne zagrożenie wydaje się stwarzać w przypadku roślin Vaccinium spp., dla których pierwotne infekcje w Polsce zostały stwierdzone. Co więcej, ponieważ są to rośliny wieloletnie, wirus nadal utrzymuje się w roślinach stwarzając zagrożenie dla sąsiadujących roślin w przyszłości. Z uwagi na brak wektora – Xiphinema americanum na terenie Polski, wirus może być przeniesiony z rośliny na roślinę drogą mechaniczną podczas zabiegów fitosanitarnych i pielęgnacyjnych. W Polsce w uprawach chronionych (pod osłonami) wirus dotychczas nie został stwierdzony, niemniej w momencie pojawienia się, może spowodować duże straty.

Obecnie istnieją odpowiednie regulacje ograniczające rozprzestrzenianie się patogenu. Materiał roślinny, jak i nasiona soi pochodzące z Ameryki Północnej, powinny posiadać certyfikat gwarantujący brak TRSV, co ogranicza pojawienie się nowych ognisk infekcji.

Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze

(Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysokie

☐

średnie

X

niskie

☐

Poziom niepewności oceny

(patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysoka

X

średnia

☐

niska

☐

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Tomato apical stunt viroid

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju gdzie prowadzone są uprawy pomidora oraz roślin ozdobnych.

Główne wnioski

Tomato apical stunt viroid posiada wąski zasięg roślin żywicielskich, ale w przypadku jego przeniesienia na teren PRA może powodować straty w uprawach pomidora. Niemniej TASVd do tej pory był wykrywany sporadycznie, w niektórych krajach UE, Afryce i Azji. Wiroid przenosi się na drodze mechanicznej z sokiem porażonych roślin, co może skutkować nieświadomym rozprzestrzenieniem wirusa w uprawie i pomiędzy uprawami, szczególnie gdy nie występują widoczne objawy chorobowe. Przenosi się też z nasionami pomidora co zwiększa ryzyko jego pojawienia na terenie PRA. W 2012 odnotowano wystąpienie TASVd w Polsce. Obecność TASVd stwierdzono w roślinie ozdobnej sprowadzonej z Holandii. W obecnej chwili TASVd nie podlega specjalnym regulacjom oraz nie prowadzi się wcześniej obowiązującego monitoringu występowania pospiwiroidów w sprowadzanych do kraju roślinach ozdobnych. Procedury fitosanitarne obejmują zwykle wizualną inspekcję roślin, które mogą być porażone pospiwiroidem. Środki te wydają się niewystarczające by móc zidentyfikować porażone rośliny, ponieważ infekcja często przebiega bezobjawowo.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka X

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Informowanie producentów owoców i roślin ozdobnych, w trakcie szkoleń prowadzonych przez inspektorów, o konieczności sprowadzania nasion, sadzonek, itp. wolnych od wiroidów, z certyfikatami jakości.

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Tomato brown rugose fruit virus’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Rośliny żywicielskie wirusa, w tym gatunki: uprawne (pomidor, papryka, bakłażan), ozdobne (bieluń) oraz chwasty (psianka czarna, komosa murowa) występują powszechnie na całym obszarze PRA, na polach na otwartym terenie oraz w przydomowych ogródkach. Zwiększone ryzyko występowania ToBRFV może pojawić się zwłaszcza na terenie gospodarstw produkcji towarowej (uprawy szklarniowe) zlokalizowanych głównie w województwach: mazowieckim, wielkopolskim, małopolskim, łódzkim i kujawsko-pomorskim.

Tomato brown rugose fruit virus ma zróżnicowany zakres roślin żywicielskich, obejmujący zarówno gatunki uprawnych roślin psiankowatych (pomidor, papryka, bakłażan), rośliny ozdobne (bieluń) jak i chwasty (komosy, psianka czarna), które występują na całym terenie PRA. Wirus powoduje pogorszenie kondycji roślin i obniża wartość rynkową owoców, które nie nadają się do sprzedaży. Dotychczas ToBRFV wykrywany był w Ameryce Północnej (Meksyk, USA), Azji (Jordania, Izrael, Palestyna, Turcja, Chiny), a w Europie na terenie: Cypru, Francji, Grecji, Hiszpanii, Królestwa Niderlandów, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch. W 2020 r. pierwsze, pojedyncze wykrycie patogenu potwierdzono także na obszarze PRA (województwo warmińsko-mazurskie). Tak jak inne tobamowirusy także ToBRFV bardzo łatwo rozprzestrzenia się mechanicznie poprzez kontakt
z skontaminowanymi narzędziami, ubraniem, poprzez kontakt roślin. Na dalsze odległości może zostać przeniesiony wraz z zainfekowanym materiałem rozmnożeniowym (sadzonki, materiał do szczepień), z owocami bądź resztkami chorych roślin, z chorymi roślinami ozdobnymi. Wyniki ostatnich badań wykazały możliwość przenoszenia wirusa wraz z pyłkiem podczas zapylania przez trzmiele ziemne (Bombys terrestris). Wirus pojawił się po raz pierwszy w pojedynczych szklarniach w południowej Jordanii w 2014 r., w dwa lata później był już wykrywany niemal na całym obszarze uprawy pomidorów w Jordanii.

W sytuacji przedostania się wirusa na nowe lokalizacje na terenie PRA wraz z zainfekowanym materiałem roślinnym lub poprzez zawleczone, infekcyjne owady może dojść do rozwoju infekcji, która potencjalnie spowoduje straty w jakości i ilości plonów takich roślin uprawnych jak: pomidor, papryka, bakłażan. Ochrona roślin przed chorobami wirusowymi polega na systematycznej kontroli materiału roślinnego sprowadzanego do kraju oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin oraz owadów zapylających, których osobniki mogą bytować na roślinach bądź owocach w celu wyeliminowania wszelkich źródeł wirusa, którego obecność została wykryta i potwierdzona jak dotąd tylko w 1 lokalizacji na terenie PRA.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Tomato chlorosis virus’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: obszar całego kraju

Tomato chlorosis virus jest groźnym patogenem porażającym rośliny pomidora, jak również
w mniejszym stopniu inne ważne gospodarczo warzywa (grochowate, bakłażan, sałata, ziemniak, dynia, słodka papryka, tytoń i pomidory) oraz rośliny ozdobne, a także chwasty i inne dziko rosnące rośliny. Jak dotąd identyfikowany był w różnych krajach na całym świecie, w tym: w Stanach Zjednoczonych, Maroko, Izraelu, Puerto Rico, Republice Południowej Afryki oraz Tajwanie, jak również w wielu krajach europejskich. Wirus powoduje objawy na pomidorze, które często są podobne do tych występujących w przypadku niedoboru magnezu, manganu i żelaza. Objawy na liściach występują w postaci nieregularnych chlorotycznych przebarwień, które w początkowej fazie pojawiają się na dolnych liściach i sukcesywnie obejmują kolejne wyższe partie rośliny, czerwienieniu lub brązowieniu obszarów między żyłkami, zwijaniu liści i zależnie od odporności odmiany ich obumieraniu, chlorotycznych plam i zgrubienia liści, szczególnie u dojrzałych liści, przy czym choroba ta jest powszechnie nazywana „zaburzeniem żółtych liści”. Nie ma wyraźnych objawów porażenia na kwiatach i owocach, lecz porażone rośliny wytwarzają mniejszą liczbę owoców, które są jednocześnie drobniejsze, co przyczynia się to do znacznych strat dla producentów. Przenoszony jest przez dwa gatunki mączlika (Hemiptera: Aleyrodidae): T. vaporariorum oraz
B. tabaci w sposób półtrwały (Wintermantel i Wisler, 2006) oraz kryptyczne gatunki mszyc.

Na obszarze PRA uprawiane są na dużą skalę pomidory w warunkach polowych oraz pod osłonami (szklarnie, tunele), które są głównym gospodarzem wirusa. Główne zagrożenie dla wprowadzenia i rozprzestrzenienia się wirusa stanowią pomidory pod osłonami, z uwagi na obecność wektorów wirusa (mączlików szklarniowych), które są powszechne w obiektach szklarniowych na terenie naszego kraju. Wirus może zostać wprowadzony do uprawy wraz z zainfekowanym materiałem rozmnożeniowym (sadzonki i rozsada pomidora), importowanym z innych krajów europejskich, w których wcześniej identyfikowano wirusa, a następnie przeniesiony na kolejnych gospodarzy za pośrednictwem owadów.

Ochrona roślin przed wirusami polega na systematycznej kontroli materiału rozmnożeniowego importowanego i rozprzestrzenianego w Polsce oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin. Pozwoli to na wczesne wykrycie choroby a w konsekwencji przeciwdziałanie potencjalnym szkodom.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Tomato leaf curl New Delhi virus’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem regionów, gdzie intensywnie uprawia się warzywa z rodziny Solanaceae oraz Cucurbitaceae.

Główne wnioski

Tomato leaf curl New Delhi virus powoduje znaczne straty głównie w uprawach roślin z rodziny Solanaceae oraz Cucurbitaceae. Do niedawna wykrywany był głownie w Azji, gdzie powodował duże straty w jakości i ilości plonów. Jednakże, w ostatnich latach stwierdzono jego występowanie również w Tunezji, Hiszpanii i we Włoszech. Wirus ten przenoszony jest przez owady (Bemisia tabaci), które powszechnie występują w Europie, zarówno w uprawach polowych, jak i pod osłonami. Na obszarze PRA uprawiane są liczne gatunki roślin będące gospodarzem tego patogenu
 i z tego względu po przedostaniu się na teren Polski (np. wraz ze sprowadzanym zainfekowanym materiałem roślinnym) może powodować straty w jakości i ilości plonów roślin gospodarczo ważnych. Dodatkowo, szybkiemu rozprzestrzenieniu się wirusa w uprawach w naszym kraju sprzyja obecność wektora wirusa - Bemisia tabaci. 

Ochrona roślin przed wirusami polega na systematycznej kontroli materiału rozmnożeniowego sprowadzanego do kraju i rozprzestrzenianego w Polsce oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin. Na obszarach, w których wirus już wystąpił, jak również na terenach zagrożonych zakażeniem, ważne jest systematyczne badanie oraz kontrolowanie plantacji. Pozwoli to na wczesne wykrycie choroby. Ponadto, w aspekcie przenoszenia wirusa przez mączlika, konieczne wydaje się także zwalczanie  tych wektorów w uprawach.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia X

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla wirusa pstrej mozaiki pomidora (Tomato mottle mosaic virus, ToMMV)

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Rośliny żywicielskie wirusa, w tym gatunki: uprawne (pomidor, papryka, bakłażan), ozdobne (bieluń, gomfrena kulista, złocień wieńcowy, miechunka, petunia, werbena pospolita) oraz chwasty (psianka czarna, komosa ryżowa) występują powszechnie na całym obszarze PRA, na polach na otwartym terenie, w uprawach pod osłonami oraz w przydomowych ogródkach. Zwiększone ryzyko występowania ToMMV może pojawić się zwłaszcza na terenie gospodarstw produkcji towarowej (uprawy szklarniowe) zlokalizowanych głównie w województwach: mazowieckim, wielkopolskim, małopolskim, łódzkim i kujawsko-pomorskim.

Tomato mottle mosaic virus (ToMMV) ma zróżnicowany zakres roślin żywicielskich, obejmujący zarówno gatunki uprawnych roślin psiankowatych (pomidor, papryka, bakłażan), rośliny ozdobne (bieluń, gomfrena kulista, złocień wieńcowy, petunia, werbena), jak i chwasty (komosa ryżowa, psianka czarna, rzodkiewnik pospolity), które występują na całym terenie PRA. Wirus powoduje pogorszenie kondycji roślin, ogranicza kwitnienie i wytwarzanie owoców, przyczyniając się do spadku ilości i jakości plonów. Tak jak inne tobamowirusy także ToMMV bardzo łatwo rozprzestrzenia się mechanicznie z sokiem poprzez kontakt ze skontaminowanymi narzędziami, ubraniami, poprzez kontakt pomiędzy roślinami rosnącymi obok siebie. Na dalsze odległości wirus może zostać przeniesiony wraz z zainfekowanym materiałem rozmnożeniowym (sadzonki, materiał do szczepień), z owocami bądź resztkami chorych roślin, z porażonymi roślinami ozdobnymi. Tak jak w przypadku innych tobamowirusów, istnieje duże prawdopodobieństwo, że także ToMMV może być przenoszony wraz z pyłkiem podczas zapylania przez trzmiele ziemne (Bombys terrestris).
W sytuacji przedostania się wirusa na nowe lokalizacje na terenie PRA wraz z zainfekowanym materiałem roślinnym lub poprzez zawleczone, infekcyjne owady może dojść do rozwoju infekcji, która potencjalnie spowoduje straty w jakości i ilości plonów takich roślin uprawnych jak: pomidor, papryka oraz bakłażan. Ochrona roślin przed chorobami wirusowymi polega na systematycznej kontroli materiału roślinnego sprowadzanego do kraju oraz na likwidowaniu zainfekowanych roślin oraz owadów zapylających, których osobniki mogą bytować na roślinach bądź owocach w celu wyeliminowania wszelkich źródeł wirusa.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

·                Brak