Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Scirrhia acicola (Dearness) Siggers

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Zagrożone są obszary, na których naturalnie występują gatunki z rodzaju Pinus.

Główne wnioski

Mycosphaerella dearnessii (Scirrhia acicola), powodujący brązową plamistość igieł sosny (EPPO/CABI 1997), znany głównie z Ameryki Północnej został również stwierdzony w Europie (Pehl 1995). Patogen wykryto lokalnie zarówno na terenach zurbanizowanych, jak i leśnych. W centralnej części Starego Kontynentu występuje w miejscach lesistych na Pinus mugo uncinata, typowym gatunku dla obszarów bagiennych. Do innych gospodarzy należą P. sylvestris, P. nigra i P. mugo. Chociaż agrofag zadomowił się dotychczas tylko w kilku lokalizacjach i zazwyczaj rozprzestrzenia się powoli to obecnie stosowane środki zwalczające nie są w pełni skuteczne. W Polsce incydentalnie odnotowano występowanie patogenu, jednakże stopień porażenia gatunków będących gospodarzami jest niewielki (Pusz i wsp. 2013).

Potencjalnie wszystkie gatunki z rodzaju Pinus są gospodarzami. Najważniejsze znaczenie w obszarze PRA mają: P. strobus, P. sylvestris, P. nigra. Niektóre, takie jak P. banksiana, okazały się wysoce odporne (Skilling & Nicholls, 1974).

Prawdopodobieństwo wniknięcia: niskie/średnie (jednak w przypadku wniknięcia patogenu, ma on odpowiednie rośliny żywicielskie do zasiedlenia i możliwość rozprzestrzenienia w kraju).

Prawdopodobieństwo zasiedlenia: niskie/średnie ze względu na incydentalne występowanie Sccirchia acicola na obszarze PRA.

Prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia: niskie ze względu na ilość odnotowań występowania na przełomie ostatnich lat i brak epidemicznych wystąpień w tym czasie.

Potencjalny wpływ bez podjęcia środków fitosanitarnych: niski ze względu na wyżej opisane czynniki.

W uprawie sosny zwyczajnej odmiany długoigłowe są dość odporne na infekcje i powinny być preferowanym gatunkiem na plantacjach choinek bożonarodzeniowych. Uprawa takich odmian pozwala na ograniczenie strat związanych z wystąpieniem patogenu (Phelps i in., 1978).

Chemiczna ochrona w postaci licznych oprysków fungicydami bazującymi na cieczy Bordeaux, chlorotalonilu, benomylu i wodorotlenku miedzi w szkółkach, sadach nasiennych i plantacjach sosen liściastej i zwyczajnej. Sadzonki powinny być spryskiwane w odstępach 10-30 dni w zależności od ilości opadów, od początku wiosny do późnego lata.

Chociaż patogen był incydentalnie notowany na obszarze PRA brak aktualnych doniesień dotyczących wystąpień ocenianym obszarze, z czym wiąże się niepewność.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie X

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia X

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Seiridium cardinale (W.W. Wagener) B. Sutton & I.A.S. Gibson

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: cały kraj

Seiridium cardinale poraża gatunki z rodziny Cupressaceae, wywołując rakowatość cyprysów. Głównymi żywicielami agrofaga są Cupressus lawsoniana, C. macrocarpa, C. sempervirens i Thuja occidentalis.

Choroba objawia się zażółceniem lub zaczerwienieniem liści, które z czasem obsychają i opadają na ziemię. Gałęzie i wierzchołki drzew zamierają. Jeżeli dochodzi do rozprzestrzeniania się infekcji
w kilku miejscach na jednym drzewie, może to doprowadzić do śmierci rośliny w stosunkowo krótkim czasie w zależności od jej wieku, podatności i środowiska (Ponchet i Andréoli, 1990; Ponchet i wsp., 1990).

Na gałęziach, w miejscu wniknięcia patogenu, pojawia się lekkie zagłębienie, podłużne pęknięcie
i soczewkowate lub wydłużone raki z żywiczym wysiękiem, czasami dochodzi do martwicy kory.

Patogen pojawił się 1927 roku w Kalifornii, następnie rozprzestrzenił się do Kanady, Nowej Zelandii, Azji Mniejszej, Afryki Południowej i Europy (Wagener, 1928; Birch, 1933; Barthelet i Vinot, 1944; Sutton i Gibson, 1972; Panconesi, 1990). S. cardinale spowodował ogromne straty w połowie ubiegłego wieku we Francji i Włoszech, jego obecność potwierdzono także w Niemczech (Urbasch, 1993).

Ze względu na powszechne występowanie kilku roślin żywicielskich na obszarze PRA oraz zmieniające się warunki klimatyczne, istnieje ryzyko pojawienia się agrofaga na terenie Polski.

Prawdopodobieństwo wniknięcia: średnie; patogen jest już obecny w Europie, ale nie należy do organizmów kwarantannowych; nie podlega kontroli.

Prawdopodobieństwo zasiedlenia: średnie; zmieniające się warunki klimatyczne mogą sprzyjać zasiedleniu się agrofaga.

Prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania: niskie; naturalne rozprzestrzenianie się agrofaga możliwe jest na niewielkie odległości wraz z silnym wiatrem i kroplami deszczu. Prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania się może być średnie przy braku kontroli fitosanitarnych w czasie transportu sadzonek.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

·                Zalecany monitoring roślin rodzaju Cupressace i Thuja przeznaczonych do nasadzeń.

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Sirococcus tsugae

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: miejsca uprawy roślin z rodzaju Cedrus i Tsuga

Główne wnioski

Gatunek Sirococcus tsugae występuje w Ameryce Północnej (natywnie) i Europie (Niemcy, Wielka Brytania) na drzewach iglastych z rodzajów Cedrus i Tsuga. Naturalnie na krótkie dystanse patogen rozprzestrzenia się za pomocą zarodników konidialnych przez rozbryzgi deszczu, na dalsze prawdopodobnie przez silne podmuchy wiatru oraz poprzez przemieszczanie porażonych roślin. Nie ma informacji wskazujących na możliwość przenoszenia patogenu z nasionami. Konidia powstają na martwych, zainfekowanych w poprzednim sezonie igłach, łodygach lub stożkach wzrostu. Do porażenia najczęściej dochodzi wiosną i wczesnym latem, gdyż młode pędy roślin są najbardziej podatne. Jest to szczególnie niebezpieczne w szkółkach i plantacjach. S. tsugae może atakować także dorosłe drzewa. Warunki klimatyczne występujące w Polsce umożliwiają zadomowienie patogenu (cieplejsze rejony kraju umożliwiające uprawę cedrów i choiny), wskazuje na to także jego obecność w Niemczech. Ze względu na niewielką skalę uprawy roślin z rodzaju Cedrus i Tsuga patogen może powodować straty w szkółkach produkujących materiał do nasadzeń lub porażać drzewa rosnące w parkach i ogrodach.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

X

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

X

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Spodoptera eridania

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Uprawy pod osłonami na terenie całego kraju; prawdopodobne czasowe (efemeryczne) populacje w pobliżu dużych aglomeracji i miejsc przeładunkowych

Główne wnioski

Prawdopodobieństwo zawleczenia Spodoptera eridania do Europy jest bardzo wysokie – wielokrotnie notowano gąsienice przywożone wraz z importowanym materiałem roślinnym, głównie w papryce. W obecnych warunkach klimatycznych nie jest on w stanie wytworzyć na terenie Polski osiadłych populacji. Istnieje pewne niebezpieczeństwo, że gatunek ten może zasiedlać uprawy pod osłonami, jednak obarczone jest ono wysokim stopniem niepewności. W wypadku pojawienia się licznych populacji S. eridania na południu Europy, możliwe jest jego dotarcie do Polski na drodze spontanicznej migracji. Identyfikację zagrożenia ułatwia fakt, że ślady żerowania gąsienic są zwykle dobrze widoczne i stosunkowo łatwe do wykrycia. Same larwy mogą jednak w różny sposób ukrywać się na roślinach, między innymi wgryzając się do wnętrza łodyg, pędów, owoców itp. Dlatego też materiał roślinny sprowadzany z obszaru występowania agrofaga powinien być poddawany wnikliwej kontroli, a w razie potrzeby również kwarantannie lub dezynsekcji. W naszych warunkach dotyczy to głównie okresu wiosenno-letniego, kiedy to larwy mogłyby dokończyć rozwój
w warunkach polowych. Wnikliwa inspekcja powinna mieć także miejsce w krajach regionu śródziemnomorskiego, gdzie gatunek ten może już w najbliższej przyszłości zaaklimatyzować się do warunków polowych.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Spodoptera frugiperda

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Uprawy polowe różnych roślin na terenie całego kraju. Szczególnie narażone są zasiewy kukurydzy, która jest jedną z podstawowych roślin pokarmowych S. frugiperda i w której wyrządza ona na obecnym obszarze występowania znaczne straty.

Główne wnioski

Prawdopodobieństwo zawleczenia S. frugiperda do Europy jest bardzo wysokie – wielokrotnie notowano gąsienice przywożone wraz z importowanym materiałem roślinnym, jednak w obecnych warunkach klimatycznych nie jest on wstanie wytworzyć na terenie Polski osiadłych populacji. W wypadku pojawienia się licznych populacji S. frugiperda w północnej Afryce lub na południu Europy, możliwe jest jego dotarcie do Polski na drodze spontanicznej migracji. Obecnie larwy tego gatunku są bardzo często wykrywane przez europejskie służby fitosanitarne, odnotowano także pojawienie się tego gatunku w warunkach polowych w Niemczech. Identyfikację zagrożenia ułatwia fakt, że ślady żerowania gąsienic są zwykle dobrze widoczne i stosunkowo łatwe do wykrycia. Same larwy mogą jednak w różny sposób ukrywać się na roślinach, między innymi wgryzając się do wnętrza łodyg, pędów, owoców itp. Dlatego też materiał roślinny sprowadzany z obszaru występowania agrofaga powinien być poddawany wnikliwej kontroli, a w razie potrzeby również kwarantannie lub dezynsekcji. W naszych warunkach dotyczy to głównie okresu wiosenno-letniego, kiedy to larwy mogłyby dokończyć rozwój w warunkach polowych. Wnikliwa inspekcja powinna mieć także miejsce w krajach regionu śródziemnomorskiego, gdzie gatunek ten może już w najbliższej przyszłości zaaklimatyzować się do warunków polowych.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

X

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

X

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Stegophora ulmea

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju

Główne wnioski

Stegophora ulmea jest jednym z najważniejszych patogenów wiązów (Ulmus spp.). Największe straty może powodować w ich szkółkach oraz obszarach o znacznym zagęszczeniu tego gatunku. W Polsce występują: wiąz górski (U. glabra), wiąz pospolity (U. minor) i wiąz szypułkowy (U. laevis) wrażliwe na porażenie S. ulmea. Istnieje więc ryzyko rozprzestrzenienia się patogenu w kraju, tym bardziej że warunki klimatyczne mogą sprzyjać rozwojowi agrofaga. Ze względu na marginalne znaczenie importu wiązów (w tym bonsai) patogen ma ograniczone drogi wniknięcia. Poddanie ścisłej kontroli roślin przywożonych z miejsc występowania choroby znacznie redukuje możliwość jego zasiedlenia. W przypadku pojawienia się charakterystycznych objawów chorobowych w szkółkach produkujących wiązy lub bonsai konieczne jest przeprowadzenia oprysków fungicydowych albo zniszczenie porażonych roślin. W sytuacji przedostania się patogenu do środowiska naturalnego kontrola jego występowania jest praktycznie niemożliwa.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie X

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska X

Inne rekomendacje:brak