Podsumowanie¹ Ekspresowej Oceny Zagrożenia Agrofagiem dla

Radopholus similis (Cobb, 1893) Thorne, 1949

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia:

Radopholus similis jest gatunkiem tropikalnej i subtropikalnej strefy klimatycznej, gdzie występuje
w warunkach naturalnych. Ponieważ klimatyczne warunki w Polsce różnią się bardzo od tych charakteryzujących obszar naturalnego występowania nicienia, nie będzie on stanowił zagrożenia dla upraw polowych. Gatunek ten nie przeżywa prawdopodobnie poniżej temperatury 0^oC. Zagrożone natomiast pozostają uprawy prowadzone w glebie w ogrzewanych szklarniach. Nicień może również stanowić problem dla doniczkowych roślin ozdobnych w mieszkaniach, gdzie utrzymywane będą warunki odpowiednie dla jego rozwoju.

Główne wnioski:

Ponieważ warunki klimatyczne Polski różnią się zasadniczo od tych panujących na obszarze naturalnego występowania R. similis nie stanowi zagrożenia dla upraw prowadzonych w otwartym gruncie. Wprowadzony na terytorium Polski R. similis może zagrażać uprawom utrzymywanym w ogrzewanych obiektach szklarniowych, w glebie.

Ryzyko fitosanitarne na zagrożonym obszarze (Indywidualne oceny prawdopodobieństwa przeniknięcia i zasiedlenia oraz wielkości rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysokie

☐

średnie

niskie

X

Poziom niepewności oceny

(patrz Q 17 w celu uzasadnienia oceny. Indywidualne oceny niepewności przeniknięcia, zasiedlenia, rozprzestrzenienia i wpływu dostarczono w treści dokumentu)

wysoka

średnia

☐

niska

X

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Rhagoletis completa

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Cały obszar PRA, szczególnie południowa i południowo-wschodnia część Polski.

Główne wnioski

Rhagoletis completa to niewielka muchówka pochodząca ze Ameryki Północnej, która została zawleczona do Europy pod koniec ubiegłego wieku. Zarówno na obszarze naturalnego występowania jak i nowo zasiedlonym jest oligofagiem uszkadzającym zielone, mięsiste okrywy nasienne orzechów z rodzaju Juglans. Szkodnik ten powoduje znaczne straty na obszarze naturalnego występowania sięgające 80% produkcji orzechów. Na obszarze PRA pospolicie występuje roślina żywicielska gatunku – orzech włoski, jednak głównie w uprawie amatorskiej. Klimat prawdopodobnie nie będzie czynnikiem limitującym występowanie, rozmnażanie i zimowanie szkodnika. R. completa, w przypadku zawleczenia na obszar PRA może stać się istotnym szkodnikiem orzecha włoskiego.

Po analizie aktualnego zasięgu występowania szkodnika, jego wymagań klimatycznych i ekologicznych można przypuszczać, że Rhagoletis completa najprawdopodobniej pojawi się na obszarze PRA w ciągu kolejnych dekad.

W przypadku pojawienia się szkodnika na obszarze PRA należy podjąć działania zmierzające do jego zwalczenia, aby jak najbardziej odwlec w czasie ekspansję tego gatunku. Wykorzystać w tym celu można metody mechaniczne oraz chemiczne opisane w literaturze. Po zasiedleniu większości obszaru PRA, zwalczanie szkodnika należy dostosować do nasilenia jego występowania oraz lokalizacji (sady towarowe lub ogrody przydomowe). W przypadku sadów towarowych należy opracować odpowiedni program ochrony orzecha włoskiego przed R. completa, obejmujący m.in. monitoring, prognozę pojawu oraz zalecane metody niechemiczne oraz chemiczne ochrony. W ogrodach przydomowych należy zalecić stosowanie wybranych elementów z programu ochrony opracowanego dla sadów, ze szczególnym naciskiem na wykorzystanie metod niechemicznych.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

X

Inne rekomendacje:

Potwierdzenia wymaga możliwość zasiedlania owoców brzoskwiń i moreli przez szkodnika.

 Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Rhagoletis pomonella

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: większość terytorium kraju z wyjątkiem wyżej położonych obszarów górskich

Główne wnioski

R. pomonella to muchówka występująca na terenie Ameryki Północnej, gdzie jest jednym ze szkodników jabłoni. Larwy żerują w miąższu owoców, ponadto na powierzchni często widoczne są przebarwienia wokół nakłuć zrobionych przez samice, w trakcie składania jaj. Agrofag powoduje straty ilościowe i jakościowe plonów.

R. pomonella na terenie Polski miałby dostęp do wielu gatunków roślin żywicielskich (m.in. jabłonie, grusze, morele, śliwy, wiśnie), ponadto warunki ekoklimatyczne, zbliżone do tych panujących w jego naturalnym zasięgu, mogą ułatwić zasiedlenie i rozprzestrzenianie.

Istnieje wysokie ryzyko, że szkody w sadach na terenie PRA mogą być zbliżone do tych na jego natywnym obszarze. R. pomonella może znacząco podnieść koszty produkcji, zmniejszyć ilość plonów, czy spowodować ewentualne ograniczenia eksportowe.

Owad może być zawleczony wraz z towarami (owoce, rośliny do sadzenia z glebą), z miejsc występowania gatunku, dlatego szczególnie istotne są kontrole sanitarne sprowadzanego materiału roślinnego.

W przypadku pojawienia się gatunku na obszarze PRA należy użyć dostępnych metod jego eradykacji (głównie zabiegi insektycydowe) oraz monitorować zagrożone obszary (lustracje roślin żywicielskich oraz użycie pułapek do odłowu i monitoringu szkodnika).

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

 X

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

 X

Niska

Inne rekomendacje:

Ze względu na wysokie ryzyko wejścia agrofaga zaleca się regularne prowadzenie monitoringu.