Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Lambdina fiscellaria

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: obszarem zagrożenia są tereny leśne, parki oraz nasadzenia w ogrodach i przestrzeni miejskiej

W Ameryce Północnej, przede wszystkim w Kanadzie, Lambdina fiscelaria uważany jest za ważnego szkodnika leśnego. Stadium szkodliwym tego motyla są larwy powodujące defoliację roślin żywicielskich, głównie jodły, świerków, modrzewi i sosen, a także innych występujących w lasach na obecnym obszarze zasięgu, w tym niektórych gatunków drzew liściastych. Ciężka defoliacja może spowodować obniżenie wzrostu, zasychanie fragmentów korony drzew lub całkowitą śmiertelność drzew. Masowe uszkodzenia mają zwykle miejsce w dojrzałych drzewostanach i trwają zwykle od jednego do kilku lat. Rośliny żywicielskie liściaste są w znacznie mniejszym stopniu narażone na atak szkodnika i rzadko są poważnie uszkadzane.

Główną drogą przenikania agrofaga są cięte drzewa lub części roślin (nieokorowane deski), z którymi mogą przenosić się jaja lub poczwarki szkodnika, ukryte w szczelinach kory. Z podobnego względu możliwą drogą przenikania są także odpady roślinne (kora) czy niedokładnie oczyszczone maszyny i środki transportu. Mało prawdopodobną drogą przenikania jest naturalne rozprzestrzenianie przez uskrzydlone osobniki dorosłe, które aktywnie latają ociężale i na krótkie dystanse (możliwe przenoszenie bierne z silniejszymi prądami powietrznymi).

Prawdopodobieństwo wejścia na obszar PRA ocenia się jako średnie z uwagi na wielkość importu towarów stanowiących potencjalne źródło szkodnika. Z uwagi na to, że obecnym obszarem występowania szkodnika jest rejon Ameryki Północnej, o klimacie zbliżonym w niektórych rejonach do panującego na obszarze PRA, potencjalnie zagrożony jest cały kraj. Na terenie Polski rośliny żywicielskie znane dla owada występują sporadycznie jako rośliny uprawiane, rzadziej nasadzane, głównie w ogrodach botanicznych lub przydomowych. Jeden z naturalnych żywicieli szkodnika (jodła olbrzymia) został wprowadzona na obszarze EPPO z przeznaczeniem na produkcję drewna. Brakuje danych na temat potencjalnych możliwości rozszerzenia roślin żywicielskich przez L. fiscelaria o gatunki powszechnie występujące na obszarze PRA. Nie można jednak wykluczyć, że po wprowadzeniu na teren Polski owady przystosują się do zasiedlania nowych blisko spokrewnionych żywicieli. Dlatego prawdopodobieństwo zadomowienia szkodnika w warunkach zewnętrznych ocenia się jako średnie.

Na chwilę obecną podstawowym środkiem fitosanitarnym jest szczegółowa kontrola na etapie produkcji, pakowania, transportu oraz po wejściu przesyłek. Jednak wykrycie agrofaga w większej partii towaru może być trudne z uwagi na możliwość występowania szkodnika na daną chwilę w różnych stadiach życiowych (w szczególności trudno wykryć jaja). Produkcja powinna odbywać się w miejscu wolnym od szkodnika, a w jej czasie i na dalszych etapach należy zachować środki sanitarne, przede wszystkim usuwać resztki roślinne po wcześniejszej wycince oraz w miejscu pakowania i transportu. Po stwierdzeniu obecności szkodnika skutecznym działaniem wydaje się być zniszczenie całej partii towaru.

Aktualnie prowadzone są badania nad możliwością biologicznego zwalczania larw L. fiscelaria z użyciem bakterii Bacillus thuringiensis var. kurstaki stosowanych zarówno naziemnie, jak i w formie oprysków lotniczych oraz z użyciem parazytoidów jaj i larw. Wykazano również skuteczność zwalczania larw pestycydami zawierającymi azadirachtynę, cyflutrynę, pyretrynę i spinosad.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

X

Inne rekomendacje: brak

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla
Liriomyza huidobrensis Blanchard, 1926

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia:  Obszarem zagrożenia są uprawy szklarniowe roślin ozdobnych, ogórka, sałaty oraz uprawy polowe ziemniaka, buraka cukrowego, warzyw i roślin ozdobnych.

Główne wnioski

Na tempo rozprzestrzeniania organizmów wpływa przede wszystkim tempo w jakim populacja się powiększa oraz możliwości dyspersyjne gatunku. Liriomyza huidobrensis jest polifagiem, a jej żywiciele są powszechnie uprawiani na obszarze PRA. Miniarka stwarza zagrożenie przede wszystkim dla upraw szklarniowych roślin ozdobnych w Polsce, a także ogórka i sałaty. W krajach pochodzenia oraz niektórych regionach obszaru śródziemnomorskiego jest szkodnikiem upraw polowych – ziemniaka, buraka cukrowego, warzyw i roślin ozdobnych. W regionie środkowo-wschodniej Europy, w warunkach mniej korzystnych dla jej rozwoju, notowana jest w rozproszeniu. Jednak mając na uwadze biologię gatunku oraz scenariusze klimatyczne na obszarze PRA wydaje się mało prawdopodobne przeżycie przez agrofaga zimy poza uprawami chronionymi. Niemniej wielu ekspertów twierdzi, że warunkach zewnętrznych prawdopodobieństwo to w wzrasta wraz ze skracaniem i łagodnieniem okresów zimowych, a takie zjawisko obserwowane jest na terenie PRA od kilku sezonów. 

Prawidłowa identyfikacja i skuteczny monitoring mają kluczowe znaczenie dla ograniczenia przemieszczania szkodnika. Skuteczną metodą są żółte tablice lepowe umieszczane na wysokości roślin, w miejscu produkcji, pakowalniach czy przechowalniach. Trudnością jest sposób odróżniania L. huidobrensis od innych gatunków z rodzaju, szczególnie w przypadku larw i poczwarek. Dodatkowo wykrycie agrofaga w przesyłkach (opakowaniach) w wyniku wizualnej inspekcji partii towaru przeznaczonej do wysyłki lub monitoringu jest trudne z uwagi na możliwość występowania owada na daną chwilę w różnych stadiach życiowych (w szczególności trudno wykryć jaja).

Prawdopodobieństwo przeniknięcia bez podjęcia środków fitosanitarnych jest wysokie, głównie ze względu na import roślin ozdobnych, sadzonek i warzyw z krajów, w których agrofag występuje. Z tego powodu grupa robocza zaleca wykazywanie L. huidobrensis jako kontrolowanego szkodnika niekwarantannowego. Zastosowanie stref ochronnych w stosunku do obszarów, w których nie ma jeszcze tego gatunku zapobiegnie jego dalszemu rozprzestrzenianiu się. Dodatkowo zaktualizowane powinny zostać regulacje dotyczące roślin żywicielskich, w celu uwzględnienia dodatkowych towarów potencjalnie podatnych na zasiedlanie przez L. huidobrensis. Możliwą opcją zwalczania wydaje się zastosowanie środków owadobójczych po stwierdzeniu obecności szkodnika.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska X

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Lonsdalea quercina’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar zagrożony agrofagiem to obszar występowania na terenie PRA jego naturalnych gospodarzy roślinnych: dębu i topoli.

Główne wnioski

Ryzyko wejścia, zasiedlenia i rozprzestrzenienia agrofaga na obszarze PRA zależy praktycznie wyłącznie od czynników naturalnych, takich jak opisane poniżej możliwe mechaniczne przenoszenie choroby przez zwierzęta. Czynnik ludzki jest w tym przypadku bardzo ograniczony i może być łatwo wyeliminowany poprzez objęcie nadzorem drewna dębowego przeznaczonego na sprzedaż oraz sadzonek dębów pochodzących ze szkółek leśnych i uprawianych również z przeznaczeniem na sprzedaż. Na chwilę obecną nie notuje się występowania czynników wymuszających migrację zwierząt, potencjalnych wektorów Lonsdalea quercina, więc ryzyko przeniesienia tą drogą jest umiarkowane, choć w zupełności możliwe.

Na chwilę obecną nie jest konieczne podejmowanie natychmiastowych środków fitosanitarnych. Jednakże wskazane jest korowanie i kontrolowanie przesyłek nieobrobionego drewna dębowego oraz materiału rozmnożeniowego w postaci sadzonek i owoców.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu
w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje: