Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Diaporthe vaccinii

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Obszar całego kraju, w szczególności uprawy borówki wysokiej i żurawiny wielkoowocowej

Główne wnioski

Diaporthe vaccinii jest jednym z najważniejszych patogenów roślin z rodzaju Vaccinium. Największe straty powoduje w szkółkach produkujących materiał do nasadzeń (borówka wysoka, żurawina wielkoowocowa) oraz plantacjach owocowych. Istnieje realne ryzyko rozprzestrzenienia się patogenu na terenie całego kraju, tym bardziej, że warunki klimatyczne Polski odpowiadają jego rozwojowi. Obecność patogenu w Polsce została odnotowana już w 2013 roku na doświadczalnej plantacji żurawiny wielkoowocowej. Najważniejszą drogą przenikania jest import zakażonych roślin z Kanady oraz USA lub propagacja zakażonego materiału nasadzeniowego produkowanego w kraju. Poddanie ścisłej kontroli roślin przywożonych z miejsc natywnego występowania choroby oraz szkółek, gdzie patogen występował już wcześniej znacznie redukuje możliwość jego rozprzestrzeniania. W przypadku wystąpienia charakterystycznych objawów chorobowych w szkółkach produkujących rozsady oraz plantacjach owocowych konieczne jest przeprowadzenie oprysków fungicydowych oraz zniszczenie porażonych roślin. Patogen może występować także w postaci małych siedlisk chorobowych na roślinach uprawianych w ogrodach działkowych lub przydomowych. W przypadku przedostania się patogenu do środowiska naturalnego istnieje ryzyko jego przeżycia i rozprzestrzenienia, także na gatunki dziko rosnące w Polsce (ich podatność na porażenie przez D. vaccinii prawdopodobnie nie była poddana szczegółowym analizom).

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

X

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

X

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Dickeya dianthicola

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: Zagrożona strefa, w której potencjalne zasiedlenie bakterii Dickeya dianthicola może wywołać znaczący wpływ, to wszystkie rejony upraw ziemniaków, pomidorów oraz roślin ozdobnych takich jak goździki, hiacynty, dalie, rozchodnik.

Główne wnioski

Bakteria, D. dianthicola była trzykrotnie wykryta na terenie Polski w uprawach ziemniaka i istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przypadku monitoringu upraw mogłaby zostać wykryta kolejny raz. Brak jest doniesień o wielkości szkód wywoływanych przez patogen dlatego należy przypuszczać, że na dzień dzisiejszy nie stanowi on dużego problemu. Istnieje umiarkowane prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się bakterii w uprawach ziemniaka. Rozprzestrzenienie w uprawach szklarniowych roślin ozdobnych jest mniej prawdopodobne ze względu na kontrolowane warunki takich upraw. Brak jest środków do bezpośredniego zwalczania patogenu, czynnikiem ograniczającym występowanie i rozprzestrzenianie jest kontrola fitosanitarna materiału rozmnożeniowego i przestrzeganie zasad higieny w miejscu uprawy.

Możliwość rozprzestrzenienia patogenu w uprawach goździka ocenia się jako niską ze względu na kontrolowane warunki uprawy. Sprowadzany materiał rozmnożeniowy pochodzi z miejsc, w których oficjalnie nie stwierdzono obecności D. dianthicola. Mogą zdarzyć się sporadyczne przeniknięcia patogenu ta drogą, ale będą to pojedyncze przypadki. Większe ryzyko zawiązane jest ze sprowadzaniem innych roślin ozdobnych oraz ziemniaków. Niepewność związana z oceną skali przenikania patogenu wraz z materiałem roślinnym jest średnia ponieważ brak jest oficjalnych doniesień o ilości przechwyceń tą drogą.

Możliwość rozprzestrzenienia w uprawach polowych ocenia się jako niską ze względu na brak doniesień o pojawianiu się porażonych roślin, przy dużej  niepewności związanej z brakiem danych literaturowych. W uprawach szklarniowych prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się patogenu określa się jako niskie, z niską niepewnością.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

X

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

X

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla ‘Dothistroma pini’

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: tereny lesiste oraz wszelkie ze zbiorowiskami roślin żywicielskich
(w szczególności sosny i świerki)

Główne wnioski

Dothistroma pini to patogen porażający drzewa iglaste, w szczególności gatunki z rodzajów Pinus
i Picea. W Polsce występuje szeroki zakres roślin żywicielskich, które stanowią istotny procent składu gatunkowego krajowych lasów. Istnieje ryzyko wniknięcia patogena na obszar PRA, jednakże z uwagi na podejmowane środki fitosanitarne i kontrolne jest ono niskie. W przypadku wystąpienia D. pini na stanowiskach, gdzie nie był on dotychczas notowany, może dojść do porażenia drzewostanów z wysokim udziałem roślin żywicielskich. Szczególną uwagę należy zwrócić na ochronę w kontekście drzew z rodzaju Pinus (głównie P. sylvestris), które stanowią gatunki drzew najczęściej uprawianych w leśnictwie. W przypadku wniknięcia, a dalej zasiedlenia, istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się patogena z uwagi na powszechną dostępność żywicieli. Zaleca się monitorowanie plantacji, a po stwierdzeniu objawów wskazujących na obecność patogena konieczne jest przeprowadzenie oprysków fungicydowych lub zniszczenie porażonych roślin i ich resztek. Młode drzewka z importu powinny być wolne od objawów chorobowych i poddane kontrolom.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

Podsumowanie Analizy Zagrożenia Agrofagiem (Ekspres PRA) dla Dothistroma septosporum.

Obszar PRA: Rzeczpospolita Polska

Opis obszaru zagrożenia: obszar całego kraju

Dothistroma septosporum (stadium konidialne grzyba Mycosphaerella pini) jest sprawcą czerwonej plamistości igieł i poraża przede wszystkim gatunki z rodzaju Pinus. Choroba jest uważana za jedną z najbardziej niebezpiecznych chorób sosny (Barnes, 2004; Watt i wsp., 2009). Powoduje martwicę igły i przedwczesną utratę igły, co prowadzi do zmniejszenia wzrostu i obniżenia ilości uzyskanego drewna (Kowalski i Drozyńska, 2011). W ciągu ostatnich lat stwierdzono występowanie Dothistroma septosporum w 37 nowych lokalizacjach w Polsce (Boroń i wsp., 2016), co dowodzi, że choroba rozprzestrzeniła się obecnie na cały kraj. Pinus nigra pozostaje dominującym gatunkiem żywicielskim w Polsce. Zgłoszono jednak trzy nowe gatunki żywicielskie tego grzyba, tj. P. sylvestris, P. mugo i P. ponderosa (Boroń i wsp., 2016). Choroba rozwija się w warunkach podwyższonej wilgotności i umiarkowanej temperatury, jednakże już niewielkie ilości opadów mogą stanowić warunki korzystne do rozwoju gatunku Dothistroma septosporum (Gadgil, 1974). Według badań (Peterson, 1973) na rozwój choroby na wpływ również roczny przebieg pogody na danym obszarze. Główną metodą kontroli jest oprysk fungicydami zawierającymi tlenochlorek miedzi.

Ryzyko fitosanitarne dla zagrożonego obszaru

(indywidualna ranga prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście dokumentu)

Wysokie

Średnie

Niskie

Poziom niepewności oceny:

(uzasadnienie rangi w punkcie 18. Indywidualne rangi niepewności dla prawdopodobieństwa wejścia, zadomowienia, rozprzestrzenienia oraz wpływu w tekście)

Wysoka

Średnia

Niska

Inne rekomendacje:

·               Zalecany monitoring aktualnego statusu występowania Dothistroma septosporum na obszarze PRA.